Trước hết là cuộc chuyện trò với Giáo sư Nguỵ Hữu Tâm. Cha ông là cố Giáo sư Nguỵ Như Kon Tum, một nhân sĩ tiền bối có tên đường ở Hà Nội. GS Tâm kể với tôi rằng cha ông là người Việt gốc Hoa. Cụ được sinh ra ở Kon Tum, Tây nguyên, cho nên được đặt tên là Nguỵ Như Kon Tum. Lớn lên, Nguỵ Như Kon Tum được ra Huế học tại trường Quốc học Huế.
Nguỵ Như Kon Tum trở thành nhân sĩ yêu nước.
GS Nguỵ Hữu Tâm sinh năm 1944. Ông được cử sang CHDC Đức đào tạo chuyên ngành khoa học vật lý. Ông cũng đồng thời trở thành nhà dịch thuật nổi tiếng. Ông đã dịch một số tác phẩm kinh điển văn học Đức rất thành công. GS Tâm còn là một nhà văn.
Nhà nghiên cứu Vũ Bình Lục (bên trái) và Giáo sư Nguỵ Hữu Tâm (bên phải)
Điều thứ hai, tôi nhặt được ở đây là một câu thành ngữ: “Xác như lơ / xơ như nhộng” chưa từng nghe thấy bao giờ. Tôi phải lắng tai hỏi lại anh cán bộ phòng văn hóa huyện, xem có đúng là chữ “lơ” hay không. Cậu ấy bảo đúng thế thầy ạ! “Lơ” là con lơ, tựa như con mối biết bay. Thân nó xác lắm, như thể là chú chuồn chuồn nhẹ tếc, chả có giá trị vật chất gì. Đúng là xác như lơ, đối vớ xơ như nhộng. Con nhộng để lại cái vỏ cũng chả có giá trị gì. Đều là những thứ xác xơ cả !
Nên biết, Thường Tín là vùng bãi sông Hồng, bên kia là Hưng Yên. Vũng bãi sông có con “lơ”. Quê tôi vùng cuối sông Hồng, nhưng không thấy ai gọi là con lơ cả. Thật ra, nó có thể là con mối đã có cánh như con chuồn chuồn chăng? “Lơ” có thể là tiếng địa phương (phương ngữ) vậy!
Điều thứ ba khá bất ngờ. Số là, tôi nhìn thấy cái tên đường ở trung tâm huyện, đề là đường Hùng Nguyên. Tôi đem thắc mắc này ra hỏi cậu cán bộ văn hóa huyện thì được biết, Hùng Nguyên chính là một danh tướng của Hai Bà Trưng. Ông này quê quán tại đây, nên có tên đường. Cũng tương tự như tướng Tam Trinh ở gần đường Lĩnh Nam của quận Hoàng Mai vậy.
Bà Trưng có hơn trăm tướng nữ và cũng gần một trăm tướng đàn ông. Hùng Nguyên là một nam tướng trong số đó!
Hoá ra là vậy !
