Phan Bội Châu (tên cũ là Phan Văn San), hiệu Hải Thụ, sau lấy hiệu là Sào Nam (và nhiều bút danh khác) sinh ngày 26-12-1867, quê ở làng Đan Nhiễm (nay là xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn, Nghệ An). Phan Bội Châu - nhà yêu nước lớn đầu thế kỷ 20. Nguồn: Internet.
Kỳ 30.
Phải phát triển chấn hưng rộng khắp
Thương nghiệp công nghiệp mọi nơi
Phải học cái thực dụng thực tiễn trong đời sống con người
Bỏ thói học phù hoa phi thực tế.
Phải học khoa học tự nhiên để không đình trệ
Phải lấy chữ cái La tinh làm chữ của nước nhà.
Học thuyết cứu nước của Phan Chu Trinh được gọi là chủ nghĩa ôn hòa
Nhưng khi đi vào thực tiễn đã biến thành những cuộc đấu tranh dữ dội.
Pháp coi học thuyết của Phan Chu Trinh cũng là tư tưởng mới
Lật đổ người Pháp mà thôi.
Năm 1908 cuộc chống thuế ở Trung kỳ sục sôi
Pháp bắt Phan Chu Trinh đày ra Côn Đảo.
Ngày nay chúng ta cho học thuyết của ông là mơ ảo
Là không tưởng mà thôi.
Thực ra quốc gia Ấn Độ đông hàng tỉ người
Cũng theo học thuyết của thánh Găng Đi không bạo động.
Sau Đại chiến thế giới hai hoàn cầu rung động
Chủ nghĩa thực dân tan rã khắp Á- Phi
Thực dân Anh phải trả lại cho Ấn Độ và thánh Găng Đi
Nền tự do độc lập.
Nhưng ở Việt Nam phái ôn hòa không biến mất
Nhưng cũng không mạnh lên thành một phong trào.
Cùng với Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu cũng dấy lên một cao trào
Bạo động vũ trang chống Pháp
Phan Bội Châu thành lập
Hội Duy Tân
Với một vị minh quân
Cường Để làm minh chủ.
Về lực lượng cụ Phan dựa vào tầng lớp trên nhà giàu địa chủ
Chủ yếu là cầu viện Nhật Bản cùng máu đỏ da vàng
Đồng chủng đồng văn
Có thể giúp Việt Nam đánh bọn mắt xanh mũi lõ.
Khi đó Nhật đang trên con đường duy tân hùng cường văn võ
Chiến tranh Trung –Nhật 1894-1895 đánh bại nhà Thanh
Hạm đội Bắc Dương Trung Hoa một sáng tan tành
Nhà Thanh ký hàng ước đầu hàng nhục nhã.
Tại eo Đối Mã
Hạm đội Thái Bình Dương của đế quốc Nga
Một sáng thành ma
Bởi hạm tàu Nhật Bản
Trong cuộc chiến tranh bằng pháo hạm
Năm 1904-1905.
Được sự giúp đỡ của Hội Ái hữu đồng văn
Cụ Phan cho thanh niên Việt Nam sang đế quốc Mặt Trời du học.
Nhưng chủ nghĩa tư bản Pháp- Nhật chỉ là một giuộc
Chính phủ Pháp đề nghị và Chính phủ Nhật đã trục xuất du học sinh.
Cuộc Đông du mới thành hình
Đã đi vào thất bại.
Cụ Phan Bội Châu đã về Trung Hoa và ở lại
Chờ thời.
Năm 1911 Trung Hoa chấn động tơi bời
Nhà Thanh bị Tôn Trung Sơn lật đổ
Dân tộc Trung Hoa khốn khổ
Bước sang nền cộng hòa
Trung Hoa
Dân Quốc.
Trung Hoa đổi thay thời cuộc
Cụ Phan cũng chuyển từ quân chủ sang tư tưởng cộng hòa
Từ đất Trung Hoa
Cụ Phan lập Việt Nam Quang phục hội
Khi đánh Pháp xong nước nhà theo đuổi
Lập nền cộng hòa tư sản kiểu phương Tây.
Nhưng cuộc thế đổi thay
Việt Nam Quang phục hội không thành công được
Vài hội viên về nước
Ám sát mấy thằng Tây
Và mấy thằng quan Việt Nam liếm giầy
Theo Pháp.
Năm 1925 tại Quảng Châu Phan Bội Châu đã gặp
Nguyễn Ái Quốc thế hệ cách mạng trẻ tiếp theo
Nghe nói cách mạng Nga như nước thủy triều
Cách mạng công nông chuyển rung thế giới.
Để đáp lòng mong đợi
Của quốc dân đồng bào
Phan Bội Châu muốn đưa phong trào
Theo làn sóng Liên bang Xô viết.
Nhưng năm 1925 là năm chấm hết
Cuộc đời bôn ba cách mạng của cụ Phan.
Trên đường từ Quảng Châu về Thượng Hải cụ bị Pháp bắt giam
Đưa về nước xử ở Tòa Đề hình Hà Nội.
Bắc- Trung -Nam dấy lên một phong trào đấu tranh dữ dội
Của nhân dân đòi thả cụ Phan
Từ tử hình Pháp giảm xuống chung thân
Rồi giảm án treo đưa cụ về Bến Ngự
Kết thúc bôn ba lữ thứ
Cụ Phan thành ông già Bến Ngự đến 1940.
(Còn nữa)
CVL
