Nhiều em phân vân về việc học nghề hay học Đại học để phát triển đúng năng lực bản thân, sau này có thể đi đường dài với ngành nghề mình lựa chọn. Chuyên gia sẽ giải đáp nỗi băn khoăn với nhiều em học sinh lớp 12 cũng như các bậc phụ huynh dưới đây.
Học nghề hay đại học?
Về vấn đề này, ông Ngô Minh Tuấn, người sáng lập Trường huấn luyện Doanh nhân CEO Việt Nam Global cho biết, các em phải phân biệt được bản chất học nghề là họ đi làm một việc cụ thể, như đi sửa xe máy, sửa ti vi… Còn học Đại học khác ở chỗ học một phương pháp luận để giải quyết một vấn đề, có tính hàn lâm nhưng bài bản hơn. Chẳng hạn, người sửa điện thoại thuần túy là sửa mang tính hiện tượng, còn người học Đại học thì có phương pháp luận để kiến tạo.
Học nghề có tính ứng dụng ngay, dành cho những người muốn tốn ít tiền nhưng ngay lập tức kiếm tiền được ngay, sống được bằng nghề ngay. Nhưng, học hàn lâm sẽ gặp phải câu chuyện ra không làm được ngay, đưa vào viện nghiên cứu không ai nhận, dẫn tới tình trạng học Đại học dễ bị thất nghiệp. Học nghề nhu cầu xã hội cần ngay, cho nên học nghề sẽ là con đường rất tốt, bản chất cũng đi đúng lộ trình là phải có hiện tượng va đập, va chạm với nghề rồi sau đó mới lên được nấc đánh giá, tổng hợp và tìm ra quy luật (gọi là phương pháp luận) bấy giờ mới lên Đại học. Bởi vậy, các quốc gia văn minh họ phân luồng ngay từ sớm, tạo điều kiện cho những em (trừ trường hợp xuất sắc cũng được vào thẳng Đại học) còn nếu không vẫn thông qua học nghề rồi học liên thông lên.
Trong việc chọn ngành nghề, các em cũng cần phải tránh tâm lý chạy theo ngành hot thời điểm hiện tại. Hiện nhiều sinh viên chạy theo các ngành hot với mong muốn ra trường kiếm được việc làm ngay, lương cao.
Ông Ngô Minh Tuấn, người sáng lập Trường huấn luyện Doanh nhân CEO Việt Nam GlobalThế nhưng, ông Ngô Minh Tuấn cho rắng, thường chúng ta không có dự báo sâu. Người đi học quen nhìn ra xung quanh thấy người này làm lĩnh vực này kiếm ra được tiền, người kia làm lĩnh vực kia kiếm được tiền và lao vào ngành đó học thì đó được coi là ngành hot. Ví dụ như bất động sản năm ngoái lao vào bán bất động sản vì kiếm tiền rất tốt, nhưng năm nay lại chững lại.
“Không có ngành nào hot cả, làm nghề nào mà bạn giỏi nghề và mang lại giá trị tốt nhất cho khách hàng, cho xã hội thì đó mới là người hot. Tôi không khuyến khích chạy theo nghề hot, vì không có một nghề nào hot theo một chu kỳ dài cả, mà chỉ có người hot – giỏi trong lĩnh vực đó thì đi đâu cũng được đón nhận.
Bởi vậy đừng tập trung vào nghề hot mà cần tập trung vào năng lực sở trường bên trong của bản thân. Từ đó, nhìn sâu vào bản thể của mình, nghiên cứu nghề nào bản thể của mình đáp ứng tốt nhất, mình thích nó thì mình trở thành trạng nguyên của lĩnh vực đó. Có như vậy, mình lúc nào cũng hot, chứ không cần nghề hot” – ông Tuấn nhấn mạnh.
Theo dự báo của các chuyên gia, những ngành nghề mang tính lặp đi lặp lại, không mang tính ứng dụng của cảm xúc, cảm xúc con người thì sau này Robot sẽ làm hết. Chẳng hạn như lĩnh vực: Ngân hàng, bán hàng, chạy quảng cáo, cung cấp dữ liệu, kế toán… Nếu học nghề thì nên học những nghề mang tính sáng tạo thì sẽ tồn tại được. Còn nếu chỉ học những nghề mang tính lặp đi lặp lại thì có nguy cơ thất nghiệp trong tương lai gần.
Đồng quan điểm, TS Đồng Văn Ngọc - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội chia sẻ, hiện nhiều em mới chỉ hiểu đơn thuần, ngành nào có lương cao là ngành "hot". Thực tế cho thấy, một đất nước phát triển, bất cứ ngành nghề nào cũng cần thiết và có sự gắn bó, liên hệ chặt chẽ với nhau. Không có ngành gì là "hot" hẳn.
Ông Ngọc chia sẻ, một ngành phát triển sẽ kéo theo nhiều ngành khác cùng phát triển. Nếu ngành du lịch phát triển sẽ kéo theo sự phát triển của ngành hàng không, vận tải, các dịch vụ nhà hàng khách sạn,…phát triển. Hay ngành công nghệ ô tô phát triển, yêu cầu cần có các linh kiện ô tô, dây điện, ốc vít,… để thành phẩm và đưa ra thị trường thì lại liên quan đến khâu marketing, thương mại, dịch vụ,…
Ngoài ra, hiện nay cuộc Cách mạng công nghệ 4.0, khi mà robot và trí tuệ nhân tạo có thể khiến một số ngành nghề ở hiện tại có nguy cơ giảm dần và biến mất. Do đó, không thể nói ngành nào "hot" hay không "hot". Tốt nhất khi lựa chọn ngành nghề cần căn cứ điều kiện thực tế như lực học, sở trường, sở thích của bản thân, nhu cầu của xã hội với các ngành nghề để đưa ra sự lựa chọn. Tránh tâm lý chọn ngành theo đám đông.
Có nên đi du học không?
Xu hướng du học sau khi tốt nghiệp THPT ở nước ta đã phát triển nhiều năm nay. Tuy nhiên, nhiều em không thể hòa nhập được với cuộc sống cũng như môi trường học ở nước ngoài. Chia sẻ về điều này, ông Ngô Minh Tuấn cho rằng cái chính là mục tiêu sống.
“Một đứa trẻ xác định sống ở châu Âu hay ở Mỹ thì tôi sẽ khuyên các bạn nên đi du học, bởi sống trong đời sống điều quan trọng nhất là có khả năng chung sống. Mà muốn chung sống được thì bắt buộc phải hiểu văn hóa, hiểu con người ở nơi đó.
Tuy nhiên, nếu xác định làm việc ở trong nước thì thứ hiểu khách hàng lại là quan trọng nhất. Họ nên học trong nước, hiểu được thói quen, tập tục, thói quen mua hàng của khách hàng, sẽ rất thuận lợi cho các bạn thuận lợi ở Việt Nam. Nếu xác định sống ở Việt Nam thì nên học ở Việt Nam và nên tham gia các chương trình ngắn hạn ở nước ngoài để đi quan sát, học tập xem nền văn minh quốc tế có gì hơn mình để học tập”, ông Tuấn nêu quan điểm.
