THÁNG TƯ!
Thoảng khi
bình minh chợt tím
Và một loài hoa
thầm… xanh !
Tuột rơi
giọt cười nắng lịm
Tháng Tư
ủ mật lên nhành !
Xuân – Hạ
tràn trề giao hoan
Vũ trụ
mở xòe váy nắng…
Tháng Tư
đất trời hổn hển
Người về
để tuột Tháng Tư !
Phạm Thị Phương Tháo
Tôi đọc bài thơ trong buổi sáng của ngày đầu tiên trong năm mới 2022. Nơi tôi ở, trời đang mưa dầm và vì thế tôi càng thấy quý hơn những ngày được trông thấy ánh bình minh. Tôi thường thấy bình minh với màu đỏ rực rỡ, những ánh nắng vàng, giòn tan, nhảy nhót khắp nơi, còn bình minh trong Tháng Tư này thật lạ, đó là một bình minh màu tím:
Thoảng khi
bình minh chợt tím
Và một loài hoa
thầm xanh !
Thông thường sắc tím tuy dịu dàng nhưng hay gợi nhắc đến nỗi buồn và bình minh màu tím dễ mấy ai đã được chứng kiến trong đời. Mở đầu bài thơ có thể khiến cho người ta lầm tưởng rằng đây sẽ là một bài thơ buồn. Nhưng đọc đến câu thơ thứ hai, sự lầm tưởng ấy đã hoàn toàn biến mất:
“Và một loài hoa
thầm… xanh “!
Màu tím trong buổi sáng ấy ai cũng sẽ thấy nhưng “loài hoa thầm…xanh” thì mấy ai hay. Đó là bí mật của tạo hóa và câu thơ cho tôi liên tưởng đến bí mật của cõi lòng con người. Trong thất vọng vẫn có mầm hi vọng, trải qua những ngày buồn chúng ta vẫn luôn mơ về những ngày tươi sáng, sẽ vui. Những điều tốt đẹp vẫn luôn được nảy mầm từ trong lòng những xấu xa đen tối.
Tôi biết cô Phương Thảo Phạm chưa lâu nhưng tôi đặc biệt ấn tượng với nụ cười của cô, nụ cười tươi tắn, trẻ trung và hồn hậu. Tôi đồ rằng người phụ nữ có nụ cười như vậy hẳn đã phải trải qua rất nhiều những bão tố, thăng trầm. Những cứng cỏi, bản lĩnh, niềm tin…đã tạo nên nụ cười an nhiên ấy. Và đọc thơ văn của Phạm Thi Phương Thảo, ta thấy ngập tràn sự yêu đời !
Hai câu thơ mở đầu và toàn bộ bài thơ ngắn nhưng đều có cách ngắt dòng khá lạ, chúng tạo ra thứ nhịp điệu chậm rãi, như thể người ta đang thiền, nét rất riêng. Dường như nhân vật trữ tình trong bài thơ đang cố níu kéo, cố làm ngưng đọng thời gian, đang chầm chậm, thật chậm, lắng nghe và cảm nhận mọi thứ xung quanh mình, để rồi những câu thơ tiếp theo sẽ đưa người đọc đến những sự liên tưởng thật độc đáo:
“Tuột rơi
giọt cười nắng lịm
Tháng Tư
ủ mật lên nhành “!
Đến đây thì tôi đã chắc chắn rằng đây là một bài thơ không chỉ nói về nỗi buồn.
Tuột rơi
giọt cười nắng lịm ?
Tôi phân vân không biết nên hiểu câu thơ này như thế nào? Là nụ cười của người đã trở thành ấm nắng, ngọt lịm hay là nụ cười của người ấy tươi tắn quá, rạng rỡ quá, nó khiến cho tia nắng của thiên nhiên cũng trở nên ngây ngất mà lịm đi? Dù hiểu theo cách nào tôi vẫn cứ thấy hay, vẫn hình dung được nụ cười đã trở thành”giọt cười” có hình khối thật rõ ràng, đã thấy được niềm vui của con người đang hòa chung với niềm vui của vũ trụ, thiên nhiên, đất trời. Tựa như giọt cười đang ôm ấp với giọt nắng để rồi khiến cho:
Tháng Tư
ủ mật lên nhành !
Ngọt ngào và hấp dẫn xiết bao. Nhành cây cũng đang được tưới tắm bởi thứ mật ngọt của đất trời, của lòng người để sinh sôi, nảy nở, nhựa sống đang tràn trề khắp nơi. Câu thơ khiến cho người đọc dễ say ! và biết đâu người ta lại cứ muốn được chìm đắm trong không gian ngọt ngào ấy, chẳng còn muốn thoát ra nữa?
Và tất cả những gì đã nói ở trên, vẻ đẹp áo huyên có được chính là nhờ giây phút giao mùa:
“Xuân – Hạ
tràn trề giao hoan
Vũ trụ
mở xòe váy nắng “!
Xuân đi qua không có nghĩa là đã hết vui. Bởi ngay lập tức mùa hạ sẽ thế chỗ. Lúc này đây sự rực rỡ mới thật sự tràn ngập muôn nơi. Cuộc giao mùa, rồi chia li giữa mùa xuân và mùa hạ là cuộc chia li trong vui vẻ, hân hoan, để những điều mới mẻ, vui vẻ sẽ tiếp tục được nhân lên, lan tỏa. Tôi thật sự ấn tượng với cách tác giả sử dụng phép liên tưởng, nhân hóa ở câu thơ sau:
“Vũ trụ
mở xòe váy nắng…”!
Nói về mùa hạ sao có thể thiếu nắng. Nếu ở trên là “nắng lịm” thì ở đây là “váy nắng”. Ta có thể tưởng tượng ra hình ảnh một người con gái trẻ trung, tuổi đôi mươi phơi phới đang đùa nghịch với nắng dưới ánh mặt trời và ánh nắng tỏa rạng khắp nơi, biến chiếc váy xòe của cô thành “váy nắng”. Vũ trụ lúc này sao mà đáng yêu quá đỗi, đáng yêu như người thiếu nữ tuổi xuân thì. Một câu thơ mang đậm phong cách của cô Phương Thảo. Tôi trộm nghĩ, lúc viết câu thơ này, có lẽ cô đang được trở về với tuổi trẻ xanh biếc của mình, trong lòng đang véo von ngân vang một khúc hoan ca.
Khi tôi đọc hai câu thơ cuối cùng của bài thơ, tôi chợt bâng khuâng tiếc nuối. tiếc vì bài thơ hay thế mà đã kết thúc rồi, bâng khuâng vì thấy hình như thời gian cũng đang trôi qua kẽ tay của tôi:
“Tháng Tư
đất trời hổn hển
Người về
để tuột Tháng Tư…”
Một lần nữa biện pháp nhân hóa lại được sử dụng. Ta như hình dung được đất trời tựa một người đang cựa quậy, đang cất lên tiếng nói của riêng mình về một mùa vui, mùa tràn trề nhựa sống, đang “hổn hển” một lời để níu bước chân của con người. Nhưng rồi:
Người về
để tuột Tháng Tư…
Mấy ai có thể dừng lại những bước chân trong hành trình của một đời người. Dù bài thơ có chậm rãi bao nhiêu thì cũng phải đến lúc đặt dấu chấm cuối cùng, dù lòng người có say sưa thế nào thì vẫn phải tiếp tục chảy trôi về phía trước. Người đã “để tuột tháng tư” hay tháng tư không thể níu giữ một bóng dáng con người?
Dẫu sao đi chăng nữa, Thiên nhiên và tháng tư vẫn luôn bao dung, đón đợi lòng người quay trở lại, để được đắm say, để được nồng nàn tha thiết, để được ánh nắng rót đầy cõi hồn chất chứa những ưu tư.
Với thể thơ tự do nhỏ xinh, nhịp thơ chậm rãi, giọng thơ hồn nhiên, trong trẻo và cũng không kém phần thiết tha, ngôn từ giản dị cộng với những thủ pháp ẩn dụ, nhân hóa, liên tưởng…được sử dụng thành công, tác giả Phạm Thị Phương Thảo đã cho chúng ta được đắm chìm vào nhan sắc của tháng tư, để những điều tưởng như bình thường lại thấm đẫm chất thơ một cách kì lạ.
Mới hay, khi lòng người ta trẻ, nhìn đâu cũng sẽ thấy những ngọt ngào.
Một buổi sáng mùa xuân tôi viết về một bài thơ của mùa hè và chợt thấy lòng mình cũng đang ngập tràn ánh nắng. Bài thơ kết thúc nhưng đã kịp đọng lại trong lòng tôi những dư âm khó quên. Tôi sẽ nhớ mãi về màu nắng, mùi nắng, sẽ nhớ lắm một bài thơ Tháng Tư với đất trời rải mật, với trẻ trung biêng biếc xuân thì.
Tôi đã có một tháng 12 của năm 2021 quá đỗi ngọt ngào. Và một trong những điều ngọt ngào ấy chính là nhận được hai cuốn sách của cô Phạm Thị Phương Thảo gửi tặng. Hôm nay bắt đầu 2022, tôi muốn viết đôi điều cảm nhận về bài thơ Tháng Tư nằm trong tập thơ Cộng ta vào thế giới của cô. Tôi chọn bài thơ này vì bài thơ gợi trong lòng tôi cảm giác nồng say trước sự giao hoan của đất trời, của lòng người, sự ấm áp trước vạn vật đang hồi sinh dẫu đoạn đường trước đó là tử biệt, chia li.
Bài thơ thật phù hợp để tạm biệt những điều đã trôi về ngày hôm qua và đọc nó lên trong giây phút đón đợi những ngày mai đang tới.
Ngày 1/1/ 2022 - NTH
